Ayak bileği büyüme kıkırdağı hasarı nasıl tedavi edilir?

Ayak bileği büyüme kıkırdağı hasarı, çocuklarda ve ergenlerde görülen önemli bir yaralanmadır. Büyüme plakları (fizler) henüz kapanmamış olduğu için uygun tedavi edilmezse büyüme problemlerine yol açabilir. Tedavi yaklaşımı yaralanmanın tipine, şiddetine ve çocuğun yaşına göre değişiklik gösterir.

Genellikle yerinden oynamamış veya minimal yer değiştirmiş (Salter-Harris Tip I ve II) kırıklarda uygulanır.

• Alçı veya Atel Uygulaması: Bileği hareketsiz hale getirerek kırığın uygun şekilde kaynamasını sağlar. Süre genellikle 4-6 haftadır.
• Soğuk Uygulama (Buz): İlk 48 saat boyunca, şişliği ve ağrıyı azaltmak için günde birkaç kez 15-20 dakika buz uygulanır.
• İstirahat ve Yüksekte Tutma: Şişliği en aza indirmek için bacağın kalp seviyesinden yukarıda tutulması önerilir.
• Ağrı Kesici İlaçlar: Ağrıyı kontrol altına almak için doktor önerisiyle parasetamol veya ibuprofen gibi ilaçlar kullanılabilir.

Aşağıdaki durumlarda cerrahi müdahale gerekli olabilir:

• Yerinden Oynamış Kırıklar: Kırık uçları ayrılmışsa ve kapalı redüksiyon (dışarıdan yerine oturtma) ile düzeltilemiyorsa.
• Eklem Yüzeyinin Etkilenmesi: Salter-Harris Tip III, IV ve V gibi eklem yüzeyini veya büyüme plağını ciddi şekilde etkileyen kırıklar.
• Açık Kırıklar: Kemik uçlarının cilt dışına çıktığı durumlar.

Cerrahi işlemler şunları içerir:

• Açık Redüksiyon ve İç Tespit: Kırık parçalarının cerrahi olarak yerine oturtulup plak, vida veya tellerle sabitlenmesi. Bu implantlar büyüme tamamlandıktan sonra çıkarılabilir veya bırakılabilir.

Ameliyat sonrası süreç, konservatif tedaviye benzer ancak daha yakın takip gerektirir.

• Alçı veya Atel: Cerrahi sonrası genellikle 6-8 hafta süreyle alçı uygulanır.
• Fizik Tedavi: Alçı çıktıktan sonra, eklem hareket açıklığını, kas kuvvetini ve normal yürüyüşü (gait) geri kazandırmak için fizik tedavi programı başlatılır.
• Kontrollü Aktivite: Tam iyileşme sağlanana kadar (genellikle 3-6 ay) temas sporlarından ve yüksek etkili aktivitelerden kaçınılmalıdır.

Büyüme plağı yaralanmalarının en ciddi komplikasyonu büyüme arrestidir (durdurulması).

• Düzenli Kontroller: Büyüme tamamlanana kadar (genellikle 1-2 yıl boyunca) düzenli aralıklarla röntgen çekilerek büyümenin izlenmesi hayati önem taşır.
• Olası Komplikasyonlar: Bacak uzunluk farkı, açısal deformite (eğrilik) veya eklem kireçlenmesi gelişebilir. Bu durumlar ek cerrahi müdahaleler gerektirebilir.